Mehmet Akif T.
UX • • 6 dak okuma
Bir tasarımcı olarak, kullanıcı deneyimi tasarımının temelinde insan davranışlarını anlamak yatar. İnsanların dijital ürünlerle etkileşim kurarken nasıl kararlar aldığını, nelerden etkilendiğini ve hangi yolları tercih ettiğini anlamak, başarılı bir kullanıcı deneyimi yaratmanın anahtarıdır. Bu bağlamda, Fitts Yasası, UI/UX tasarımında kullanıcı davranışlarını anlamak ve etkili tasarım çözümleri üretmek için önemli bir rehberdir.
Fitts Yasası’nın temeli, bir hedefe ulaşma süresinin, hedefin boyutu ve mesafesiyle doğrudan ilişkili olduğunu belirtir. Paul Fitts’in 1954 yılında ortaya koyduğu bu yasa, ilk olarak insan motor hareketlerini anlamak için geliştirilmiş olsa da, günümüzde dijital ürün tasarımından pazarlamaya kadar pek çok alanda uygulanmaktadır. Özellikle UI/UX tasarımında, kullanıcıların arayüzdeki unsurlara nasıl eriştiğini ve etkileşimlerini nasıl yönlendirdiğini anlamak için güçlü bir araçtır.
Dijital dünyada Fitts Yasası’nın etkisini anlamak için bir örnek düşünelim: Bir kullanıcı bir alışveriş sitesinde sepete ekle butonuna ulaşmaya çalışıyor. Eğer bu buton küçük ve ekranın en uzak köşesinde yer alıyorsa, kullanıcının butona tıklama süresi uzar ve hatta tıklama oranı düşebilir. Öte yandan, buton büyük, dikkat çekici ve kolay erişilebilir bir konumda ise, kullanıcı butona daha hızlı ve kolay bir şekilde ulaşır. Bu basit ama etkili mekanizma, kullanıcıların bir arayüzdeki davranışlarını doğrudan etkiler.
Bu yasa yalnızca görsel tasarım öğelerinin yerleşimi ile sınırlı değildir; aynı zamanda kullanıcı deneyimini optimize etmek için psikolojik ve nörolojik verilerden de yararlanılır. İnsan beyni, görsel ve motor becerilerle koordinasyon içinde çalışır. Bu bağlamda, hedeflerin boyutu ve konumlandırılması gibi faktörler, beynin bu süreçleri nasıl işlediğini belirler. Örneğin, büyük ve belirgin bir hedef, beynin dikkatini daha hızlı çeker ve kullanıcıyı harekete geçirir.
Amazon, Fitts Yasası’nı mükemmel bir şekilde uygulayan şirketlerden biridir. Amazon’un "Satın Al" veya "Şimdi Al" gibi butonları, genellikle büyük, belirgin ve ekranın en görünür bölgelerine yerleştirilmiştir. Örneğin, ürün sayfalarında bu butonlar dikkat çekici renklerle ve diğer öğelerden ayrıştırılmış bir şekilde sunulur. Bunun yanı sıra, mobil uygulamalarda başparmak erişimine uygun bir pozisyonda yer alır. Bu tasarım stratejisi, kullanıcıların satın alma kararını hızlandırır ve işlem sürecini kolaylaştırır. Amazon’un bu uygulaması, kullanıcı odaklı tasarımın ne kadar etkili olduğunu kanıtlar niteliktedir.
Fitts Yasası’nı daha iyi uygulayabilmek için dikkate alınması gereken bazı ipuçları şunlardır:
- • Hedefleri büyütmek: Özellikle kritik işlevlere sahip butonlar veya menü öğeleri, kullanıcıların daha hızlı ulaşabilmesi için yeterince büyük olmalıdır.
- • Hedefleri erişilebilir kılmak: Hedefler, kullanıcının doğal hareket alanı içinde olmalıdır. Örneğin, mobil cihazlarda ekranın alt kısmına yerleştirilen butonlar, başparmakla kolay erişim sağlar.
- • Görsel netlik:Hedeflerin çevresindeki görsel karmaşa azaltılmalı ve hedefler kullanıcı tarafından kolayca tanınabilir olmalıdır.
Psikolojik açıdan, Fitts Yasası’nın kullanıcı deneyimine etkisi, kullanıcıların ürünü nasıl algıladığını ve ürüne olan güvenlerini nasıl şekillendirdiğini de içerir. Kullanıcı, hedeflere kolayca ulaşabildiğinde, ürünün kendisine hitap ettiğini ve kullanımının kolay olduğunu düşünür. Bu da sadakat ve memnuniyet duygularını artırır.
Sonuç olarak, Fitts Yasası, UI/UX tasarımında yalnızca bir kural değil, aynı zamanda kullanıcı odaklı bir felsefenin parçasıdır. Kullanıcıların ihtiyaçlarını, davranışlarını ve sınırlamalarını anlamak, başarılı bir deneyim tasarlamanın temelini oluşturur. Bu yasa, insan davranışlarına dair nörolojik ve psikolojik içgörüleri pratik tasarım çözümleriyle birleştirerek kullanıcı merkezli ürünler yaratmanın yolunu açar. Tasarımcılar olarak, her zaman insanın merkezde olduğu, kolay ve etkili bir deneyim yaratmayı hedeflemeliyiz.
